De open haard is dé sfeermaker van menig huis, maar weinig mensen steken hem echt correct aan. De meeste fouten leiden niet alleen tot rookoverlast en sneller doven van het vuur, maar ook tot onnodige schadelijke uitstoot. Daarnaast speelt het juiste tijdstip om het vuur te stoken een belangrijke rol voor veiligheid en comfort. Door kleine aanpassingen in het aanstekproces en het opvolgen van de beste praktijken, kan men volop genieten van een behaaglijke warmte zonder gevaarlijke neveneffecten.
De meest gemaakte fout bij het stoken van de open haard
Bijna iedereen die een open haard gebruikt, maakt dezelfde onderschatte fout: het vuur van onderaf aansteken zoals bij een traditionele piramidevorm. Deze methode creëert veel rook en zorgt ervoor dat het hout niet efficiënt verbrandt. Hierdoor blijft er ongezonde rook in huis hangen en wordt de luchtkwaliteit binnenshuis flink aangetast. Het gevolg is niet alleen een snellere afname van de brandstof, maar ook meer fijnstofuitstoot die schadelijk is voor longen, zeker bij kinderen en ouderen.
De Zwitserse methode, waarbij het vuur juist van boven naar beneden wordt aangezet, biedt hiervoor een goed alternatief. Door het hout van boven te aansteken, brandt het vuur efficiënter en ontstaan er minder schadelijke stoffen. Dit komt doordat het hout dan eerder verbrandt en er een bijna volledige verbranding plaatsvindt, wat de rookontwikkeling sterk vermindert.
Bovendien zorgt deze methode voor minder brandstofverbruik. In 2025 blijft het besparen van brandstof belangrijk, zowel vanwege stijgende energiekosten als vanwege milieubewustzijn. Je kunt bijvoorbeeld nagaan hoeveel hout er nodig is voor een bepaalde ruimte via hoeveel hout voor 100m2. Door het juiste aansteken te combineren met verantwoord houtgebruik, optimaliseer je de warmte en bespaar je kosten.
Het belang van het juiste moment om de open haard aan te steken
Het beste moment om een open haard aan te steken wordt vaak geïgnoreerd, terwijl het grote invloed heeft op de veiligheid en het comfort binnenshuis. Stoken op het verkeerde moment, zoals bij mistig weer of windstilte, houdt rook- en fijnstofconcentraties dichtbij de woning waardoor de luchtvervuiling sterk toeneemt. Kinderen en mensen met ademhalingsproblemen kunnen hier flink last van ondervinden.
Experts raden aan om alleen te stoken wanneer de weersomstandigheden gunstig zijn en het buiten goed ventileert. Dit advies wordt ook ondersteund door recente onderzoeken van Milieu Centraal. Voor een actueel overzicht van geschikte stookmomenten kan men gebruik maken van de stookwijzer. Die geeft duidelijk aan wanneer het verstandig is het vuur aan te steken en wanneer beter niet.
Bovendien wordt geadviseerd om de open haard niet dagelijks te gebruiken. Het is vooral bedoeld voor speciale momenten en niet als primaire verwarmingsbron. Door bewust te stoken en rekening te houden met het juiste moment, wordt het stoken veiliger en gezonder voor iedereen.
Hoe onderhoud en luchttoevoer cruciaal zijn bij het stoken
Onderhoud van de open haard en een goede luchttoevoer zijn essentieel voor een veilig en efficiënt vuur. Een niet-onderhouden schoorsteen kan leiden tot rookruimtes binnen, kans op schoorsteenbrand en verhoogde uitstoot van schadelijke stoffen. Een jaarlijkse schoorsteenveger is daarom onmisbaar. In 2025 merken specialisten dat er vanwege gestegen gasprijzen en een toename van haardgebruik een grote vraag is naar onderhoudsdiensten, met flinke wachttijden als gevolg.
Daarnaast is het belangrijk dat de luchttoevoer niet wordt afgesloten tijdens het stoken. Vuur hoeft niet te smoren; een juiste zuurstofaanvoer zorgt juist voor een efficiëntere verbranding en minder rook. Oudere houtkachels hebben vaak handmatige luchtkleppen die volledig open moeten staan bij het aansteken, terwijl moderne modellen dit automatisch regelen. Ook het huis goed ventileren, bijvoorbeeld door een raampje of ventilatierooster open te zetten, helpt om rookoverlast te voorkomen.
Naast fysiek onderhoud, is het belangrijk om het juiste brandstofmateriaal te gebruiken. Alleen droog hout met een vochtpercentage tussen 15 en 20 procent is ideaal. Vochtig of geïmpregneerd hout veroorzaakt excessieve rook en toxiciteit. Gele en gelijkmatige vlammen duiden op een goede verbranding, terwijl oranje vlammen en donkere rook wijzen op een verkeerd proces of verkeerde brandstof.
Veiligheid en gezondheid bij het stoken van hout
Veiligheid is een ander pijler die vaak wordt onderschat als het gaat om het gebruik van een open haard. Verkeerd gebruik kan leiden tot koolmonoxidevergiftiging, brandgevaar en overlast voor de buren. Het juiste aansteken en regelmatig onderhoud verkleint deze risico’s aanzienlijk. Het gebruik van geschikte en goed gedroogde brandstof voorkomt ook het ontstaan van excessieve rook die schadelijk is voor de gezondheid.
Ook voor kinderen, ouderen en mensen met luchtwegproblemen kan rook binnen gevaarlijk zijn. De uitstoot van fijnstof en andere schadelijke stoffen kan ook buiten de woning gezondheidsproblemen veroorzaken. Daarom pleiten deskundigen voor verantwoord stoken, zowel vanuit het oogpunt van persoonlijke gezondheid als milieu. Wil je weten hoe je roet eenvoudig uit het ruitje van je houtkachel kunt verwijderen? Bekijk dan deze praktische tips voor een brandschone haard zonder gedoe.
Het is belangrijk dat de brandstof nooit bestaat uit gelijmd hout, geverfd of geïmpregneerd hout, omdat deze bij verbranding zware metalen en giftige stoffen verspreiden. Dit is zelfs verboden en kan leiden tot zware boetes. Veiligheid staat boven alles bij het genieten van het knisperende haardvuur.
Zwitserse methode: de beste manier om je open haard aan te steken
Wie de open haard echt goed wil gebruiken, doet dat via de Zwitserse, oftewel omgekeerde methode. Hierbij leg je eerst grote houten blokken onderin, daarboven kleinere stukken en helemaal bovenop de aanmaakhoutjes en krantenpapier. Vervolgens steek je het vuur aan aan de bovenkant. Deze methode zorgt voor een snellere en efficiëntere verbranding. In plaats van rookwolken die langzaam opstijgen, komt er direct hitte vrij die het hout onderin gebruikt voor een volledigere verbranding.
Deze techniek bespaart brandstof, zorgt voor minder vervuiling én is veiliger. De Zwitserse methode wordt steeds meer aanbevolen door milieu- en gezondheidsexperts. Je voorkomt hiermee ook dat de open haard meer rook produceert dan nodig, en het beste deel is dat het vuur langer brandt zonder dat je continu moet bijstoken.
Wie wil weten hoe je stap voor stap deze methode toepast, kan hier terecht voor praktische uitleg en handige tips.
| Fout | Gevolg | Oplossing |
|---|---|---|
| Vuur aansteken onderin (traditionele methode) | Veel rook, inefficiënte verbranding | Zwitserse methode toepassen, vuur aansteken van bovenaf |
| Gebruik van vochtig hout | Meer rook en fijnstof, vuurdoven | Droog hout met 15-20% vochtpercentage gebruiken |
| Stoken bij mistig of windstil weer | Rook blijft hangen rond huis, slechte luchtkwaliteit | Alleen stoken bij goede weersomstandigheden, check de stookwijzer |
| Sluiten van luchttoevoer tijdens brand | Slechtere verbranding, meer giftige stoffen | Luchttoevoer en schoorsteenklep open houden tijdens stoken |
| Verkeerde brandstof (geverfd of geïmpregneerd hout) | Uitstoot van zware metalen en toxische stoffen | Alleen onbehandeld, natuurlijk hout gebruiken |
Waarom is het belangrijk om de open haard van boven aan te steken?
De Zwitserse methode zorgt voor een efficiëntere verbranding met minder rook, waardoor de lucht schoner blijft en het hout langer meegaat.
Wanneer is het beste moment om de open haard aan te steken?
Het beste moment is bij gunstige weersomstandigheden, zoals geen mist of windstilte, om te voorkomen dat rook rond het huis blijft hangen.
Hoe vaak moet de schoorsteen worden geveegd?
Minimaal één keer per jaar om verstoppingen te voorkomen en de rook goed af te voeren, wat brandgevaar reduceert.
Waarom mag je geen geverfd of geïmpregneerd hout stoken?
Deze houtsoorten geven bij verbranding schadelijke zware metalen en giftige stoffen af die slecht zijn voor gezondheid en milieu.
Hoe herken je goed hout om te stoken?
Goed hout is droog met een vochtpercentage tussen 15 en 20 procent, te herkennen aan gebarsten hout en loslatende schors.
